De zelfbenoemde grootste democratie van de wereld, een feitelijke onjuistheid overigens, is al een eeuwigheid gereduceerd tot een tweepartijenstaat. De Democraten en Republikeinen bestrijden elkaar in de Verenigde Staten al decennia op leven en dood, iets wat pijnlijk duidelijk werd in 2000 tijdens de stembusruzie in Florida. In de voorafgaande campagne besmeurden de kandidaten George W. Bush en Al Gore elkaar met allerlei beschuldigingen over en weer, bij de juridische strijd over de stembusuitslag zakte het niveau nog verder.
Ook Nederland dreigt langzaam te verworden tot zo’n pseudo-democratie, of beter: een mediacratie. In Amerika is het inhoudelijke debat al lang naar de achtergrond verdrongen, het gaat er alleen nog om wat voor indruk je als presidentskandidaat via de media maakt op het electoraat. Dat verdomd weinig te kiezen heeft met de twee voorradige smaken.
Ook hier in de polder wordt het steeds dramatischer. De mediagenieke Fortuyn was wellicht premier geworden als Volkert van der G. geen kogel door die droom van de Rotterdammer had geschoten. In de huidige verkiezingscampagne lijkt het in de kranten en op televisie alsof er nog maar twee partijen bestaan: CDA en PvdA. Of liever: Balkenende en Bos, want deze campagne gaat niet over issues maar over characters.
De kracht van het poldermodel zat hem in het overleg, dat breed gedragen werd. In het feit dat drie partijen voor een ruime, stabiele meerderheid zorgden. Je hoefde het niet altijd met het beleid eens te zijn, maar in de kranten en op televisie ging het volgens mijn stellige indruk tenminste nog om onderwerpen in plaats van personen.
Nu komt alleen de VVD af en toe nog in het nieuws, vooral als ze intern weer eens ruzie hebben. En Jan Marijnissen, ook mediageniek, mag regelmatig komen opdraven. Een gelijke behandeling krijgen ze echter niet in vergelijking met JP en ‘het lekkerste draaikontje van Nederland’, zoals cabaretier Jan-Jaap van der Wal Wouter Bos ooit noemde.
Als we niet uitkijken, hebben we in de hijgcultuur van tegenwoordig straks niks mee te kiezen. Alleen maar partijen uit het midden. Geen links en rechts, chocolade of anijs. Het is eigenlijk net zoals in de film An Inconvenient Truth van, hoe cynisch, Al Gore: iedereen weet dat er een slechte ontwikkeling gaande is, maar hoe hem te stoppen?
