In de virtuele wereld duurt een jaar slechts drie maanden, verzuchtte een bedrijvendokter pas nog tegen me. De innovaties volgen elkaar inderdaad snel op op het web, en een succesverhaal kan binnen enkele maanden een droef relaas zijn van weer een gebroken droom of zeepbel. Kazaa en IRC waren ooit waanzinnig populair, maar leiden nu een bestaan in de marge. Om maar wat voorbeelden te noemen.
Dat wil niet zeggen dat uit het verleden geen lessen te trekken zijn omdat de virtuele wereld in zo´n razend tempo doorknalt. Zo liep Pablo J. Boczkowski al in 1999 en 2000 mee bij drie online initiatieven van Amerikaanse kranten, maar zijn conclusies zijn nog steeds toepasbaar. Bij de New York Times volgde hij de technologiesectie, bij de Houston Chronicle het Virtual Voyager-project (waarbij bijvoorbeeld de reizen van solozeilers en een bluesband realtime gecoverd werden) en bij New Jersey Online een community-project.
Boczkowski (inmiddels professor aan het MIT, Massachusetts Institute of Technology) beschreef zijn ervaringen in het boek Digitizing the News. Wie het tamelijk academische werkje doorleest, zal af en toe een glimlach van nostalgie niet kunnen onderdrukken bij de screenshots. Maar zijn conclusies zijn nog helemaal van deze tijd.
Hij constateert dat krantenuitgeverijen al dertig jaar experimenteren met digitale technieken, bijvoorbeeld Teletekst. Maar het was niet uit innovatiedrang, ze wilden slechts hun advertentiemarkt afschermen. Defensief, niet offensief.
Het verklaart waarom op internet andere spelers (nu.nl, Google News) succesvoller zijn. Die bedrijven denken niet vanuit papieren producten. Ze hoeven geen primeurs op te sparen tot de krant van morgen. Ze zijn flexibeler, innovatiever.
Wat mij betreft kan er nog een argument bij. Kranten hebben online namelijk ook nog eens last van hun papieren imago. In de krantenwereld heerst de breedgedragen misvatting dat de eigen naam zo’n sterk merk is, dat die ook online als een magneet werkt. Maar het gaf ze alleen een startvoordeel, en dan ook nog enkel in bepaalde segmenten van de markt. Trouwe krantenlezers zullen ‘hun’ blad ook op het web weten te vinden, zij associëren het ook met betrouwbaarheid. Maar er zijn ook grote groepen in de samenleving, en echt niet alleen jongeren, die een krant juist verbinden met termen als ouderwets, tendentieus en elitair. Dan wordt de dagbladtitel dus een drempel en in plaats van een uithangbord.
Het gaat dan inderdaad puur over marketing en niet over inhoud. Traditionele journalisten zullen ervan gruwen en jongeren wel weer de schuld geven. Ach ja. Die generatie die zogenaamd geen kranten meer zou lezen, maar de afgelopen vijf jaar wel massaal gratis dagbladen bleek te omarmen… In plaats van de zwarte piet toeschuiven aan anderen, zouden krantenuitgeverijen juist nieuwe sterke online merken moeten opbouwen naast hun dagbladen. Geen volkskrant.nl, sueddeutsche.de en scotsman.com bijvoorbeeld, maar vk.nl, sz.de en… sm.com? Of is dat domein al lang geclaimd?
Links:
Massachusetts Institute for Technology
Digitizing the News
Houston Chronicle’s Virtual Voyager