Architectuur in Almere

De verkiezing tot lelijkste stad van Nederland vorig jaar in Volkskrant Reizen raakte de stadsbestuurders diep in het hart. Meer een afspiegeling van het slechte imago dan van de werkelijkheid, vonden ze. En eerlijk is eerlijk: het predikaat ‘lelijk’ verdient Almere niet, want het is één groot experiment in moderne architectuur. (klik op de foto voor meer plaatjes)

Of de stad (we zijn een sociaal experiment, zei wethouder Duijvesteijn eens) ook gezellig is, is een andere kwestie. De eerste halte van onze tour, Almere-Buiten, is een prima plek om te wonen maar niet om te leven. Enkele rode flats, lelijk afgewerkt met ijzeren platen, fungeren vanaf de snelweg als blikvangers. Even verderop staan veel mooiere appartementen, met daarachter geschakelde en vrijstaande huizen in allerlei vormen. Al die straten zijn vaak gedrapeerd rond waterwegen. Meer bootjes inderdaad dan openbare voorzieningen, want daarvoor moet je de auto nemen.

Wedstrijden
De stichting De Fantasie schreef in de jaren tachtig twee prijsvragen uit. De ene (De Realiteit) ging over tijdelijke woonvormen. Ze werden uiteindelijk gerealiseerd bij de Noorderplas. Leuke ideeën, onder andere de bungalow op wielen, al zijn de meeste creaties onbewoond en niet geweldig onderhouden.
Aan het Weerwater, het meer dat het stadscentrum scheidt van de snelweg A6, liggen de negen winnaars van De Fantasie te pronken. Die werden onder andere geselecteerd op energiebewustzijn. Al deze huizen zijn bewoond en ze zijn allemaal het bewonderen waard. Van de buitenkant uiteraard, ze zijn niet voor het publiek toegankelijk.

Centrum
Het best uitgevoerd zijn de nieuwbouwplannen in het centrum van de stad. Loop eerst nog vanaf het station naar La Defense, het kantoor van de Belastingdienst dat door de ingenieuze buitenkant altijd een andere kleur uitstraalt.
Vervolgens moet je je vanaf het station eerst een stukje door zo’n typisch jaren zeventig-stadscentrum worstelen. Net iets te goedkoop gebouwd, zonder fantasie en verrassing. Jammer.
Totdat je richting water komt. Daar maakte OMA (Office of Metropolitan Architecture van Rem Koolhaas) een masterplan. De doorgaande weg werd overkapt. Daaroverheen werden grote winkelcentra gebouwd, maar ook twee cinema’s. De afwerking is van hoog niveau (bruin en zwart natuursteen lijkt het wel op onder andere De Citadel), en door de overkapping van de straat en veel parkeergarages is er hoogteverschil ontstaan.
Hetzelfde is het uitganspunt in Leidsche Rijn Centrum, en je mag hopen dat de uitwerking net zo goed werkt als in het hart van Almere. Want door de hoogteverschillen (en de straten die net niet recht zijn) krijg je het gevoel van een organisch, historisch stadscentrum. Aan de waterzijde wordt het ontwerp bekroond met enkele majestueuze gebouwen: De Kunstlinie (gedeeltelijk o het water gebouwd), Silverline en Block 16.

Randverschijnselen
Er wordt overigens nog decennia fors gebouwd in Almere. Het centrum is nog niet af (naast het nieuwe ziekenhuis is nog een groot gat aan het waterfront). De nieuwbouwwijk Overgooi (in Almere-Hout) is een bezoekje waard. Er staan abjecte, patserige villa’s, maar ook machtig mooie gebouwen. Zoals Villa Overgooi, vijf villa’s die ineen zijn geknutseld. En het gebied Pampus (ten noordwesten van het centrum, aan de waterkant) is eveneens volop in ontwikkeling. In de gaten houden dus, die stad.
(een uitgebreide slideshow van foto’s is te vinden in de galerij op pagina 2)