Het is altijd een heikele balans bij stadionacts: de niet zo fanatieke fans tevreden houden door hits te brengen, en je eigen artistieke ambities bevredigen door juist veel nieuw werk te spelen. U2 onderscheidde zich altijd op dat laatste terrein, maar tijdens de herstart van de 360 Tour in Europa bleek dat de Ieren steeds verder drijven richting greatest hits-act.
‘Ambition bites the nails of success’, zong Bono ooit al eens in The Fly. Bij de charismatische frontman weet je nooit of hij het ironisch bedoelde, maar er zit een kern van waarheid in. Als je ambitie hebt als band en afwijkt van de rest, knaag je aan je kansen van succes. Want hoe minder mainstream, hoe minder de kans op succes.
Ambitie
In dat licht was het een prachtig item over U2 dat ik zag op YouTube. Het ging over de aftrap van de hyperambitieuze Zoo TV Tour in 1992. Waarom ze de oude hits nauwelijks speelden, vroeg de verbaasde verslaggever na afloop aan de zanger. ‘Omdat we er geen zin in hebben’, zei Bono met een grijns.
Dat geloof in nieuw werk bleek vorig jaar tijdens de start van de tour in Barcelona nog behoorlijk intact. De groep begon destijds met vier nummers van het laatste album No Line on the Horizon. De Rolling Stones speelden in die fase van hun carrière louter nog hits.
Problemen verergerd
Ruim een week geleden herstartte U2 de 360 Tour in Europa, nadat het Amerikaanse deel wegens rugproblemen bij Bono uitgesteld moest worden. In Hannover, tijdens het derde concert van deze tour, bleek de zanger topfit en fantastisch bij stem. Maar de euvels die eerder al aan deze wereldreis kleefden, zijn verergerd.
Van No Line on the Horizon werden nog slechts vier nummers gespeeld. Keurig verdeeld over de set, zodat vooral niemand zich er aan kon storen of zich hoefde te vervelen. Daar kwam dan nog wel een compleet nieuwe song bij, Glastonbury, over het gelijknamige festival. Beetje T-Rex, erg lekker, binnenkort ongetwijfeld op single.
Maar: onopvallend verstopt in de set, tussen een onafzienbare rij hits. Zoals Rolling Stones en Bon Jovi het al jaren doen. Vergelijk het met 1993: net als nu werkte U2 toen aan een nieuwe plaat tijdens de tour. Maar dat gloednieuwe materiaal én het nog verse materiaal van Achtung Baby bleven de kern van de tour vormen. Die ambitie hebben de Ieren nu in elk geval verlaten.
Thema merkwaardig
Er is nog een probleem met 360. In de designwereld geldt de stelregel dat de vorm bepaald wordt door de functie. Hier was de vorm (de veelbesproken ‘claw’ waardoor de band midden in een stadion kan spelen) al bedacht voordat de muziek er was.
Het idee was uitstekend. Maar het centrale thema van het optreden is nu ‘space and time’, omdat ze in een soort ruimteschip spelen. Vandaar dat ze beginnen met David Bowie’s Space Oddity en eindigen met Rocket Man van Elton John over de speakers. Alleen is het een insteek die enorm botst met het materiaal op No Line on the Horizon. Dat is grimmig, persoonlijk, menselijk en soms hoopgevend, en vertelt vooral een lineair verhaal. Het is vooral ook goed materiaal, dat het verdient om in die prachtige 360-setting te glanzen.
Topamusement
Dat doet het dus niet. Waar eerdere tours bijvoorbeeld uitblonken in originele en opwindende openingen, lopen de heren nu het podium op en beginnen met één van hun grootste hits. Het siert ze dat ze dat niet gemakzuchtig doen: het spelplezier spat er van af, en de gitaren van The Edge gieren als zelden tevoren. U2 is nog steeds topamusement. Maar topamusement mag af en toe best een beetje schuren, en dat doet het niet meer.