We zijn op weg naar een bestemming zonder dat we het eindpunt weten. Nieuwsmedia gaan van print naar online, zonder een vastomlijnd idee welk verdienmodel daarbij gehanteerd moet worden. ‘Internet brengt niets op’, mopperen de collega’s van de krant dan. Klopt. Maar als de oplage blijft dalen zoals hij doet (vier procent afgelopen jaar bij de Volkskrant, vermenigvuldig dat maar eens met tien…) dan zijn de kosten van redactie, drukken en distributie straks ook niet meer te dragen.
Daarom worden overal conferenties, brainstorms en seminars gehouden over business models (verdienmodellen) en werkwijzen voor de journalistiek van de toekomst. Edward Roussel van de Telegraph beschreef onlangs zijn tien geboden. Mediagoeroe Jeff Jarvis houdt er zinnige presentaties over en organiseerde er met anderen een heuse innovatietop over. In eigen land dacht Erwin Blom mee. Wie de overeenkomsten uit al die gedachten destilleert en er zelf nog wat kruiden aan toevoegt, krijgt het volgende overzicht:
1 uitgevers moeten los komen van het idee dat online het inkomstenverlies van print kan opvangen. We betreden een nieuw tijdperk, waar het oude model (hoge advertentietarieven die de dure redacties financieren) niet meer werkt. Alle bedrijfseconomische conventies gaan op de schop
2 verlaag je kosten drastisch. 65 procent van de kosten van een krant zitten in drukken en distributie. Die kosten heb je niet meer. maar de inkomsten uit advertenties en abonnementen dalen waarschijnlijk nog harder. Er zijn geen rendabele nieuwssites met een redactie van tweehonderd man.
3 je hebt meerdere advertentiestrategieën nodig. De huidige strategie (grote partners met grote, langdurige en dure campagnes) mag blijven. Maar internet biedt veel meer mogelijkheden. Adverteren bij specifieke content (gamesrecensies, politiek, beursnieuws, etc.), of op geografisch gebied, of op gebruikersvoorkeuren. Als je daar niet goed in bent, besteedt het uit aan Google.
4 gedeeld leiderschap. Langzaam doorgroeien naar de top van een organisatie is geen goede strategie meer, omdat de digital natives (degenen die zijn opgegroeid zijn met internet, lees ook het boek van Don Tapscott) veel meer kennis hebben over de ontwikkelingen in de digitale toekomst. Zorg dus dat de jongere generatie meebeslist. Zonder dat je de ervaring van de oude rotten in de top helemaal weg gooit.
5 doe waar je goed in bent, besteedt de rest uit. Vraag je af voor welke content bezoekers naar je site komen. Voor andere onderwerpen verwijs je naar andere sites, of laat je hen content aanleveren. Verwijzen naar anderen en andersom: internet ontwikkelt zich steeds meer tot een onoverzichtelijk spinnenweb, waarin je op allerlei manieren vindbaar moet zijn. Collega Wilbert Baan noemt het de hyperlinked economy.
6 zorg voor interactiviteit. Vroeger bepaalden journalisten wat de moeite waard was om te publiceren (one-to-many). Tegenwoordig kan iedereen zijn eigen nieuwsstroom samenstellen op basis van bijvoorbeeld rss-feeds. Sterker nog, het publiek kan zelf ook publiceren (many-to-many). De ivoren toren moet dus verlaten worden. Transparantie, verantwoording afleggen, een relatie opbouwen met je publiek, tips uitwisselen: het wordt drukker én leuker voor journalisten.
7 multimedialiteit: niet iedere verslaggever is een briljante tv-presentator. Maar zorg er wel voor dat binnen je personeelsbestand alle vaardigheden in ruime mate voorradig zijn. Iedere arbeidskracht moet meerdere uitingskanalen kunnen bedienen. Dwing als hoofdredactie ook af dat iedereen zich multimediaal profileert, en kijk niet alleen naar wat voor de krant gedaan wordt.
8 24-hour news flow: een verhaal is nooit af. Er is nieuws, laat dat door de persbureaus doen. Geef er zelf betekenis aan door je specialisten, dáár ligt je kracht. Maar doe het wel snel, en eventueel multimediaal, want een verhaal laat zich op vele manieren vertellen. Richt daar ook je organisatie op in, en niet op de krant. Dus vroeg beginnen, want de online bezoekgolf begint rond 8.00 uur.
9 innovatie is structureel: wie niet continu innoveert en experimenteert, wordt weggevaagd. De tijd van de grote klappers (de krant als massamedium) is ook verdwenen. Je verdient niet meer met één product heel veel geld, maar met tientallen producten steeds een klein beetje.
10 een eigen, wellicht interessante gedachtengang: bedenk hoe je online nieuwsorganisatie er uit zou zien als je geen krant zou maken. Dat geeft je heel snel inzicht in waar je overbodige ballast zit.
11 voor premium content en service zullen mensen (en andere bedrijven) bereid zijn te betalen. Economisch nieuws bijvoorbeeld. Of waarom niet samenwerken met artiesten om boeken uit te geven, of muziek, of concerten? Zie de dvd-collecties die de Volkskrant maakt van kwaliteitsfilms.
12 ga zelf e-readers verkopen. Of gsm’s die geschikt zijn om nieuws te consumeren. Haal daarmee je marge binnen.
Andere suggesties of tips? Kom maar op!