Inception heeft geweld niet nodig

Inception, de nieuwste film van Christopher Nolan, is een stap terug in de ogen van NRC-recensent Peter de Bruijn. Want de volgens hem rationalistische regisseur liet in voorganger Batman: The Dark Knight chaos toe door de meesterlijke vertolking van The Joker door wijlen Heath Ledger. En aan die gekte ontbeert het in het gestructureerde Inception.

Interessante theorie. En het is zeker zo dat de door The Joker veroorzaakte chaos met afstand de grootste troef was van de vorige film. Nolan wist op die manier enig reliëf te geven aan de Batman-reeks, die in de jaren negentig tot karikatuur verworden was.

Tweede trilogie
Maar de trilogie rond de gemaskerde held (dit jaar maakt de Brit het derde en laatste deel) staat eigenlijk los van zijn andere werk. Met Memento, Insomnia en nu Inception maakte Nolan feitelijk nog een andere trilogie, over de werking van het menselijk brein. Volgens De Bruijn zijn het uiterst gestructureerde werkjes, vanwege de angst van de regisseur voor psychologische verschijnselen die niet verklaarbaar zijn.
Je kunt het ook van een andere kant bekijken. De regisseur is inderdaad overduidelijk gefascineerd in de werking van de geest. In Memento gaat het over geheugenverlies, in Insomnia over slapeloosheid en in Inception over dromen. Hij geeft de onverklaarbare kanten van de werking van de geest echter juist alle ruimte. En hij brengt alleen structuur aan om de kijker niet te laten verdwalen. Waarmee hij de chaos van de geest zo veel mogelijk op zijn beloop laat, zonder dat de film zelf een chaos wordt.

Ode aan dromen
In de lineaire actiethriller The Dark Knight was het makkelijker om meer chaos toe te laten, maar ook in Inception duwt Nolan (als je het wilt zien tenminste) de kijker tot het uiterste. Want het verhaal over een dief die dromen steelt, steekt uiterst ingenieus in elkaar. Leonardo DiCaprio is weer fijn op dreef als meesterbrein achter het jatten van ideeën. Hij creëert een droom in een droom in een droom: drie lagen dus, op zijn minst.
Nolan houdt het voor de kijker allemaal net behapbaar, en maakt er een visueel verbluffend spektakel van. Het is een ode aan de kracht van een idee, een ode aan de kracht van dromen. Inception is The Matrix van 2010, een nieuwe standaard voor Hollywood op het gebied van intelligente actiethrillers. Al was al het geweld en alle actie niet per se nodig geweest, want het verhoogt de spanning niet per se.