Type and press Enter.

Diginews 21: Toekomst kranten is niet gratis (1)

Is alles tegenwoordig gratis? Je zou het haast wel denken nu er zelfs gratis bier is. Tenminste: het recept is gratis, je moet het zelf nog brouwen. En helpen om het product van de Deense initiators te verbeteren. Open source bier dus.

Veel gekker moet het niet worden. Het woord ‘gratis’ doet consumenten vaak smelten. Maar het schept ook knellende kwesties op bedrijfseconomisch vlak. Zeker in de journalistiek, waar het traditionele business model helemaal lek is geschoten door het internet. Op het web is informatie immers vaak gratis, uitgebreider en meer gepersonaliseerd.
Dat is de simpele verklaring. De waarheid is natuurlijk dat bijvorbeeld Google helemaal niet gratis is. Dat bedrijf verkoopt de kostbare tijd die wij met zijn allen op het web doorbrengen aan adverteerders. In andere woorden: Ze verkopen onze ogen voor advertenties. En waarom schenken we onze kostbare tijd aan Google? Of Flickr? Of YouTube? Omdat die sites prima voorzien in een of meerdere behoeftes. Ze houden ons tevreden. En een gelukkige consument is een trouwe consument is een nuttige consument.
In feite hanteert Google dus een heel ouderwets betaalmodel. Gratis kranten doen hetzelfde. Ze maken gebruik van de tijd die we doorbrengen in de bus of trein. Vroeger lazen we in die periode een boek, probeerden we wanhopig om die belachelijk grote en onhandige krant te lezen, kletsten we met vrienden of deden we helemaal niets nuttigs. Die tijd gaat nu vaak op aan het lezen van gratis kranten. Omdat de meeste mensen op zijn minst een beetje nieuwsgierig zijn, een behoefte waarin De Pers, Spits, Metro en DAG inmiddels voorzien.
Maar zelfs dat business model gaat binnenkort op de schop. Ik signaleerde het een paar weken geleden al: mobiel internet is niet te stuiten. In de trein pakken mensen steeds vaker hun gsm om te bellen, sms’en, mailen en surfen. Wifi, WiMax of een andere technologie zal binnenkort zorgen voor draadloos internet in de trein of bus. We hebben straks dus misschien wel betere dingen te doen dan de ANP-berichtjes te lezen uit de gratis kranten. Die kranten zullen niet allemaal verdwijnen, maar voor mensen die echt willen weten wat er speelt op de wereld bieden ze niet voldoende. En een ongelukkige consument is een verloren consument.

Dat ook gratis kranten niet meer aantrekkelijk genoeg zijn voor grote groepen consumenten, lijkt enorm verontrustend voor de dagbladen waarvoor mensen nog wel bereid zijn te betalen. Die oude, grote mediaconcerns staken een decennium geleden hun kop in het zand door eerst de veronderstelde ontlezing de schuld te geven van de afkalvende lezersmarkt. Vervolgens waren de gratis kranten de schuldigen. En van dat hele internet, met al die gratis informatie, kon ook weinig goeds komen.
Uiteindelijk zijn het allemaal drogredenen gebleken. De opkomst van televisie werd destijds in de jaren vijftig ook met veel argwaan bekeken, nu bestaan beide media probleemloos naast elkaar en op het internet lijken beiden zelfs geïntegreerd te worden. Nee, het probleem van dagbladen is dat ze niet genoeg toegevoegde waarde meer hebben. Er zijn te weinig klanten die behoefte hebben aan een krant in de huidige vorm. Een ongelukkige consument is een verloren consument. In principe. Maar de kunst is dus vooral om die klant weer tevreden te stellen. Daar ligt de sleutel voor een werkend nieuw business model voor krantenuitgeverijen.