Het gaat hier meestal om geweldige muziek, films en vakanties. Of nog mooiere gadgets en toekomstvisies. Dus alvast excuses voor de minst sexy blogpost van de afgelopen jaren, over mijn persoonlijke ervaringen met woekerpolissen.
Na alle commotie in de uitzendingen van tv-programma Radar, het oprichten van stichtingen voor gedupeerden (onder andere Woekerpolisclaim) en de schikkingen die volgden, is het stof gaan liggen. De gedupeerden worden op een faire wijze gecompenseerd en de verzekeraars zijn een stuk transparanter geworden, toch? Zo simpel is het dus niet. Laten we eerst eens kijken wat er aan de hand was. Vervolgens is het een stuk makkelijker om te beoordelen of alle problemen verholpen zijn. Here we go.
Twee kernproblemen
Klanten klaagden in Radar en andere consumentenprogramma’s massaal dat ze verzekeringsproducten hadden gekocht waarvan ze niet wisten dat de risico’s en de kosten hoog waren. ‘Niet weten’ duidt op een informatieprobleem: er is niet of onjuist voorgelicht. Hoge kosten kunnen wijzen op buitensporig hoge winstmarges voor de verkopende maatschappijen.
De problemen werden al een stuk inzichtelijker toen de verzekeraars medio jaren nul gedetailleerdere jaarlijkse overzichten van de polissen gingen sturen. Van de inleg bleek soms 30 tot 40 procent op te gaan aan kosten. De Ombudsman Financiële Dienstverlening Jan-Wolter Wabeke adviseerde uiteindelijk dat het kostenniveau (afhankelijk van de polis) ongeveer drie procent mocht zijn. Als de kosten hoger zijn, moet de verzekeraar compensatie betalen aan de klant. Daarvoor werden verschillende regelingen getroffen. Eind goed al goed?
Nee. Verzekeraars sturen nu wel keurig jaarlijks een overzicht van hoeveel compensatie een klant mag verwachten aan het eind van de looptijd van de polis. Maar dat overzicht is beknopt, onoverzichtelijk en bovendien teleurstellend: velen krijgen amper geld terug. Desondanks lijkt voor de meeste consumenten de kous af, ze hebben geen zin in verdere procedures.
Persoonlijk verhaal
Om te illustreren waar het precies om gaat, bij deze mijn persoonlijk verhaal. In 2001 sloot ik voor de duur van dertig jaar een lijfrente af. Fiscaal aantrekkelijk, want de jaarlijkse premie van 1035 euro is aftrekbaar van je inkomen. Afrekenen met de fiscus doe je pas aan het eind van de looptijd. Verwacht eindkapitaal: 334.809 euro (op basis van het gemiddelde rendement).
Termen als ‘hoge poliskosten’ en ‘beleggen’ komen dan niet uit de mond van mijn verzekeringsadviseur. Dat valt uiteraard niet meer te bewijzen, en het uitgebreide pakket polisvoorwaarden dekt de aansprakelijkheid voor de verzekeringsmaatschappij af.
In 2007 komt voor het eerst een begrijpelijk, gedetailleerd overzicht binnen. Meteen gaan ook alle alarmbellen af. De prognose voor het eindkapitaal is in die luttele jaren, door tegenvallende beurskoersen, gedaald van 334.809 euro naar 42.191 euro. Ook valt voor het eerst te lezen wat de kosten zijn: van de 1035 euro gaat 389 euro (ruim 35 procent) op aan vergoedingen.
Compensatie?
Na lid te zijn geworden van de stichting Woekerpolisclaim, die als eerste een schikking trof met verzekeraars, groeit mijn hoop op iets van compensatie voor wat ik beschouw als grof onjuiste/onvolledige voorlichting en exorbitante kosten. Want als je uitgaat van 3 procent maximale kosten, zoals de ombudsman lijkt te doen, kom je bij mijn polis uit op 30 euro kosten per jaar. En geen 389 euro.
Maar als na ruim een jaar wachten (het doorrekenen van alle polissen is een tijdrovend want gecompliceerd karwei) een envelop op de mat ligt van Delta Lloyd, is de inhoud teleurstellend. Geen compensatie. En de uitleg omvat niet meer dan een foldertje met wat algemene, onduidelijke rekenvoorbeelden.
Vooropgesteld: Delta Lloyd is slechts één van de vele verzekeraars die deze polissen verkopen. En het siert deze maatschappij dat ze, na een klacht mijnerzijds op Twitter, persoonlijk contact opnemen. Ze bieden gedetailleerde doorrekeningen aan, en afgelopen week kreeg ik een persoonlijk gesprek met uitleg op het kantoor in Amsterdam. Hulde daarvoor.
Nu begrijp ik ook waarom ik geen recht heb op compensatie. Het gaat namelijk niet om 3 procent van de jaarlijkse inleg, maar van het totaal opgebouwde kapitaal. Voor een leek is dat amper te begrijpen. Toch een poging in onderstaande voorbeeldberekening:
| Jaar | Totaal begin jaar | Jaarinleg | Totaal eind jaar | Maximale kosten (3 procent) | Werkelijke kosten |
|---|---|---|---|---|---|
| 2001 | 0 | 1000 | 1000 | 30 | 350 |
| 2002 | 650 | 1000 | 1650 | 50 | 350 |
| 2003 | 1300 | 1000 | 2300 | 69 | 350 |
| … | … | … | … | … | … |
| 2029 | 40000 | 1000 | 41000 | 1230 | 150 |
| 2030 | 40850 | 1000 | 41850 | 1260 | 150 |
Drie addertjes
Er zijn drie addertjes onder het gras.
– de maximale kosten zijn dus niet 3 procent van de jaarlijkse inleg, maar van het totaal gespaarde bedrag. In het rekenvoorbeeld zijn de maximale kosten in het laatste jaar 1260 euro
– de poliskosten zijn in de eerste tien jaar veel hoger (350 euro per jaar) dan later (ongeveer 130 euro per jaar). Dat heeft vooral te maken met de enorme provisie die de tussenpersoon/verzekeringsadviseur opstrijkt
– tussentijds uitstappen kan bijna niet. Als je recht hebt op compensatie, krijg je dat namelijk alleen aan het eind van de looptijd. Ik heb in de afgelopen jaren 9300 euro ingelegd. Daar is door de hoge poliskosten (en de lage beurskoersen) nog 5400 euro van over. Als het maximale kostenpercentage van 3 procent zou gelden, had ik nu in ieder geval nog 8323 euro gehad. Maar ja, de verzekeringsmaatschappij compenseert niet tussentijds…
Conclusies
Een mooi moment om terug te grijpen op de eerder geconstateerde kernproblemen.
Onjuiste en/of onvolledige voorlichting: door de duidelijkere jaaroverzichten is in ieder geval inzichtelijk wat de kosten en de rendementen zijn. De uitleg van de hoogte van de compensatie was aanvankelijk zeer mager, maar in tweede instantie compleet en duidelijker. Dat laat onverlet dat de kiem van de onvrede niet is aangepakt: door veel verzekeringsadviseurs, in ieder geval de mijne, is er amper gerept over hoge kosten en eventueel tegenvallende rendementen. Wie een eindkapitaal voorspiegelt van 334829 euro, en enkele jaren later nog maar 44000 voorspelt, zou niet terug moeten grijpen op de kleine cijfertjes. Dat is geen faire oplossing, en komt de reputatie van het bank- en verzekeringswezen ook niet ten goede
Te hoge kosten: dat er kosten zijn verbonden aan een polis, begrijpt iedereen. Maar dat die zo hoog zijn, en onevenredig verdeeld over de looptijd van de polis, lijkt exorbitant. Zo strijkt de verzekeringsadviseur een fors bedrag ineens op, dat je als klant uitgesmeerd over tien jaar terug ziet als poliskosten. Is het fair en nodig dat een bemiddelaar ongeveer 1500 euro krijgt voor het afsluiten van een polis? Gelukkig gaan deze beloningsstructuren op de helling, maar de hoge kostenniveaus lijken voort te duren.
Concluderend kun je stellen dat de kernproblemen, die het gevoel van onrechtvaardigheid bij velen veroorzaakten, slechts ten dele zijn opgelost. De schikkingen lossen in ieder geval alleen iets op voor de extreemste gevallen. De voorlichting is verbeterd. Het gevoel ‘gepakt’ te zijn is bij mij echter nog steeds niet verdwenen. Maar of het leidt tot juridische vervolgstappen weet ik niet, want de stichtingen van gedupeerden lijken tevreden te zijn met wat ze hebben bereikt.