Het was een bloedhete dag in 2005 in downtown Los Angeles: een amorfe verzameling hoge kantoorgebouwen, keurig geordend in een matrixpatroon van straten. Maar één gebouw paste niet in die omgeving. Het had namelijk rondingen als die van een tulband en de buitenkant was van spiegelend aluminium.
De Walt Disney Concert Hall is niet het enige gebouw van architect Frank Gehry dat los lijkt te staan van zijn omgeving. Op een regenachtige dag in 2007 reden we door de Baskische heuvels Bilbao binnen. Vanuit het niets drong zich daar het Guggenheim Museum op. Ook al een verzameling vreemde, aluminium vormen die als een komeet uit de ruimte ingeslagen leken te zijn in de voormalige havenstad.
De gebouwen van Gehry zijn zo uniek, dat ze enkel afkeer óf diepe bewondering oproepen. Een tussenweg lijkt er niet te zijn. Regisseur Sydney Pollack, een vriend van de architect, behoort duidelijk tot de laatste categorie. Hij besloot een documentaire te maken over hem: Sketches of Frank Gehry.
Het woord ‘schetsen’ is hier, waarschijnlijk onbedoeld, goed gekozen. Want de onderhoudende docu heeft weinig journalistiek gewicht, al nam Pollack wel de moeite nog wat criticasters op te zoeken. Maar over het antwoord op de belangrijkste vraag (hoe gaat de architect nou eigenlijk te werk?) wordt slechts een tipje van de sluier opgetild.
We zien hem veelvuldig werken aan de eerste schetsen, op papier. En met collega’s gaat hij dan verder knutselen met karton, of soms houten blokjes. In dat beginstadium lijkt het allemaal heel intuïtief te gaan.
Maar de conversie van die kartonnen vormen naar geavanceerde computermodellen en uiteindelijk een gebouw, daar krijg je weinig van mee. Een bewonderaar kirt wel dat de lichtinval in Gehry’s gebouwen zo mooi is, maar die terechte conclusie wordt verder niet verrijkt met de werkwijze van de architect. Net zo min wordt er iets verteld over de ongetwijfeld forse budgetoverschrijdingen van zijn projecten, want de gebouwen zijn niet bepaald dertien in een dozijn.
Als documentaire schiet Sketches of Frank Gehry dus te kort. Maar als bewijs van de uniciteit van de architect en zijn gebouwen en kunstwerken is de film meer dan overtuigend. De shots van zijn creaties over de hele wereld hebben net zo’n onweerstaanbare aantrekkingskracht als de gebouwen zelf. Voor fans van Gehry in elk geval.